Manier van schrijven / volgorde van de letters

syboor schreef op 13-05-2024 om 15:04:

Blokschrift

Vroeger gebruikten bijna alle scholen uitsluitend een methode voor verbonden schrift.
Bij verbonden schrift moet je de letters wel met een bepaald traject schrijven, anders kom je niet goed uit bij het verbinden van de letters.

Bij blokschrift is het veel minder duidelijk waar je moet beginnen met de letter. En is voor de leerling niet duidelijk waarom dat zou moeten. En is het voor de leerkracht veel veel minder duidelijk of de leerling dat dan ook gedaan heeft of niet. Aan het resultaat is het moeilijk te zien, je moet echt het proces observeren en corrigeren.

Individualisering
In 2014/2015 kwam de grote marktleider met een blokschriftmethode. Niet om basisscholen aan te sporen om voor blokschrift te kiezen, maar om basisscholen aan te sporen om per individuele leerling te kiezen tussen verbonden schrift of blokschrift.

Dus nu heeft de leerkracht in één klas leerlingen die verbonden schrift leren en leerlingen die blokschrift leren. Vaak is er niet eens genoeg tijd om beide groepen goed instructie te geven; verbonden schrift krijgt de prioriteit omdat het gezien wordt als moeilijker is. Laat staan dat er genoeg tijd is om al die leerlingen met hun "persoonlijke" methode goede procesfeedback te geven...

Tegelijkertijd zijn de eisen aan het handschrift ook wel wat losser geworden. In de handleidingen van de schrijfmethoden staat bijvoorbeeld dat de exacte hellingshoek niet belangrijk is, als het maar consistent is. Of dat leerlingen vanaf groep 6 al hun "eigen" handschrift mogen gaan ontwikkelen. "Als ik het maar kan lezen" is toch de filosofie van de meeste jonge leerkrachten, maar helaas, "ik kan het niet lezen" geeft het kind onvoldoende aanknopingspunten over wat 'ie anders zou moeten doen. Een paar generaties was dat echt veel strenger, toen kon een perfect leesbare bladzijde onvoldoende scoren als de letters niet exact op de lijntjes stonden.

Veel methodes beloven de leerkracht dat als een leerling slecht schrijft in het verbonden schrift, dat het dan in blokschrift "vanzelf" beter gaat. Dat draagt ook bij aan lage en verkeerde verwachtingen, zowel aan het verbonden schrift (dat het "prima" en normaal is als het de leerkracht niet lukt om dat alle leerlingen bij te brengen) als aan het blokschrift (geef ze een werkboekje en het gaat vanzelf). De eerste paar bladzijden in het werkboekje "blokschrift" gaat het natekenen vaak redelijk goed; de leerling is goed gemotiveerd. Maar op lange termijn krijgt de leerling te weinig instructie en te weinig inzicht in hoe de lettervormgeving eruit moet zien, en bij de overschakelen naar 'vrij' schrijven (zonder voorbeeld) of schrijven zonder hulplijnen gaat het dan vaak heel erg mis. Mijn oudste "mocht" in groep 6 overstappen op blokschrift, was superenthousiast, maar inmiddels in de brugklas schrijft hij de 'k' als 'K' (dat wordt leuk volgend jaar bij Duits), hij schrijft de 'r' als 'Γ', en maakt zo'n 4-5 spatiefouten per zin (als ik mijn woordkennis zou negeren en gewoon 'grafisch' kijk waar de spaties zitten).

Selectiebias

Dat betekent niet dat blokschrift slecht is. Dat betekent alleen dat blokschrift relatief vaker gebruikt wordt bij zeer instructiegevoelige ("zwakke") schrijvers en relatief vaker sprake is van "zichzelf aanleren" zonder expliciete instructie.

Interessant!
Bij verbonden schrift is inderdaad automatisch duidelijk in welke richting de letters geschreven worden.

(ik dacht vroeger dat verbonden schrift uitgevonden was omdat met een ganzeveer anders elke letter met een flinke druppel inkt begon. Maar het kan dus nog steeds een nuttige oefening zijn.
Ik schrijf los veel duidelijker, dus ik ben gestopt met het verbonden schrift, behalve in mijn handtekening. In de VS kreeg ik jaren geleden de opmerking dat mijn handtekening niet leesbaar was. Well, it's my signature. Later las ik dat handtekeningen in de VS leesbaar horen te zijn)

Om op de vragen van TO in te gaan:
De lesmethodes voor beginnende schrijvertjes zijn niet zoveel veranderd. Wel stopt het formele schrijfonderwijs, het oefenen van verbonden schrift eerder dan (heel)vroeger.  En kinderen doen sowieso minder schrijfervaring op door het gebruik van tablets. Bij jouw leerlingenpopulatie zakt die vaardigheid dan nog sneller weg dan op andere leerniveaus. 

De schrijfrichting is grosso modo hetzelfde als onze leesrichting: van links naar rechts. Dus daarom begin je de zes bij het steeltje en de negen bij het rondje. Bij de acht start je in het midden  kun je twee kanten op, daarom zie je daar waarschijnlijk ook internationaal de meeste variaties.